به نقل از «جام جم آنلاین»

مبارزه ساختاری با تاریکخانه فساد

تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۸۷۱۸۳

  بنابر گزارش‌های موجود، فساد مالی و اقتصادی پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است و عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند و حتی برخی از مولفه‌ها در شدت و ضعف احتمال وقوع فساد تاثیرگذار هستند.

بدون تردید نظارت و اصلاح ساز و کارهای فسادزا می‌تواند گام مهمی در راستای ممانعت از شیوع فساد باشد اما واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد مجموعه اقداماتى که تحت عنوان نظارت و بازرسى در کشور انجام مى‏شود نیز به لحاظ موانع، محدودیت‏ها و مشکلات از کفایت و کارایى لازم برخوردار نبوده و نتوانسته همه زوایا را تحت پوشش قرار داده و در جهت سالم‌سازی حرکت کند بنابراین باید از اهرم‌های دیگر برای مقابله با فساد بهره‌مند شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 
فساد، عامل بی‌اعتمادی جامعه به سیستم 
در باب چیستی فساد اقتصادی و آنچه با پیدایش آن برجا می‌ماند، رابرت زولیک، رئیس بانک جهانی می‌نویسد: فساد اقتصادی درواقع ربایش ثروت از قشر فقیر جامعه و استفاده آن در دستگاه‌های قدرت است. این پدیده نه تنها اخلاق را در جامعه بی‌اعتبار خواهد ساخت بلکه موجب بی‌اعتمادی صرف در جامعه نسبت به سیستم حکمرانی می‌شود. لذا همان‌طور که نتایج ظهور فساد در جامعه متوجه تمام دستگاه‌های حکمرانی یک کشور است، بروز و کنترل آن نیز از کارکردهای مشترک این دستگاه‌ها محسوب می‌شود و نهادهای نظارتی و اجرایی باید با پرهیز از موازی‌کاری، برای مقابله با این غول بی‌شاخ و دم که سرمایه اجتماعی را مورد هدف قرار می‌دهد، همداستان شوند. همان‌طور که در اخبار روزهای اخیر منعکس شد سازمان بازرسی کل کشور از فساد جدیدی در حوزه واردات با ارز نیمایی رونمایی کرده است که پس لرزه‌های آن مطمئنا تا مدت‌ها در محافل عمومی و خبری ادامه دارد. بنا بر گزارش‌های موجود گروه «چای دبش» حدود ۳.۴میلیارد دلار برای واردات و بسته‌بندی چای گرفته که رقم ریالی فساد رخ داده رقمی بالغ بر ۱۴۰هزار میلیارد تومان است که در نوع خودش رکورد محسوب می‌شود اما شگفتی ماجرا زمانی بیشتر شد که مواضع دولت و قوه قضاییه در بررسی این فساد مالی با هم متفاوت بود و همین اظهارات دوگانه از سوی دستگاه‌های قضاییه و مجریه حرف و حدیث‌های فراوانی را در میان افکارعمومی ایجاد کرد.
 
دوگانه‌ای که اولویتش فساد نبود
حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه در جمع دانشجویانی که مطالباتی را در این خصوص مطرح کردند، گفت: تخلف گروه دبش از سال ۹۸ شروع شد که در همان سال گروه دبش حدود ۲میلیون دلار درسال ۲۱.۹۹میلیون دلار گرفته است، اما در سال ۱۴۰۰، ۶درصد ارز واردات را به این گروه داده‌اند که حتما خلاف است و درسال۱۴۰۱ بیش از ۷۰درصد ارز را این گروه گرفته است. وی افزود: با متخلفان واردات چای بدون خط قرمز برخورد می‌شود؛ البته دولت گفته ۶۰ فرد متخلف را برکنار کرده، اما تاکنون این افراد به قوه قضاییه معرفی نشده‌اند.درهمین راستا علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت تخصیص ارز را مربوط به دولت پیشین دانسته و ابراز کرده است: دولت سیزدهم تخصیص ارز به این شرکت را متوقف کرده است. وی با بیان این‌که «گشت ارشاد مدیران» فعال شده اعلام کرده است که تمام مدیرات متخلف در همه مراجع، برکنار شده‌اند. البته رئیس‌جمهور نیز در حاشیه همایش اقتصاد ایرانیان گریزی به این مساله زد و گفت: مشکل دزدی زمانی حل می‌شود که دزدان تحویل محکمه شوند. ساختار فسادزا باید اصلاح و نتیجه‌اش به مردم گزارش شود. در قضیه اخیر دولت ۹ ماه پیش موضوع را کشف و اعلام کرد؛ در رسانه ملی هم برای تشریح این موضوع، چهار میزگرد برگزار شد. به‌جای بازخوانی صرف خبر ۹ ماه پیش، حالا انتظار می‌رود که اقدامات انجام‌شده پیرامون آن کشف و به مردم گزارش شود؛ اظهاراتی که ابهام در این خصوص را افزایش داد چرا که اگر منظور از برکناری، پذیرش استعفای وزیر وقت کشاورزی بود که ایشان همچنان آزادانه مشغول فعالیت‌های جاری هستند و فرد دیگر هم برای ادامه خدماتش در کسوت سفیر، راهی قطر شد.البته رجوع به اظهارات سید احمدرضا دستغیب، رئیس دیوان محاسبان نیز خالی از لطف نیست و ابعاد جدیدی از این پرونده مرموز را مقابل افکار عمومی قرار می‌دهد. وی در واکنش به اعداد و ارقام اعلام شده در پرونده واردات چای دبش اظهار کرد: سر و کار دیوان محاسبات با اعداد و ارقام است و‌ ای کاش آنهایی که اظهارنظر می‌کنند، اول با دیوان محاسبات که یک مجموعه فنی و حسابرسی در کشور است، این اعداد و ارقام را کنترل می‌کردند و ببینند آیا این اعداد و ارقام که از تخلف می‌گویند، درست است؟ وی ادامه داد: مردم تقصیری ندارند؛ یک عددی می‌شنوند و آن را محاسبه می‌کنند و به این شکل سرمایه اجتماعی مورد تهدید قرار می‌گیرد اما ابعاد مختلف آن را نمی‌دانند و طبیعی است، چون کار آنها حسابرسی نیست. افراد باید در ارایه اطلاعات و آمار مراقبت کنند.
 
عزم جزم دولت برای مقابله با فساد
آقایان به جای درستی اشاره کرده و دست روی شاهرگ نظام یعنی «مردم» گذاشتند؛ همان طیفی که هزینه‌های فسادهای دولتی و غیردولتی را می‌پردازند و از تسامح و تساهلی که شرایط را مهیای فساد کرده است، گله‌مند و منتظر اقدامات عملی برای مجازات متخلفان و اتخاذ راهکارهایی برای انسداد این رویه معیوب فسادزا هستند.از ابتدای تشکیل دولت سیزدهم با ابلاغ اصول ۱۲ گانه پیشگیری و مقابله با فساد اداری و اقتصادی، تعیین نماینده ویژه برای مقابله با فساد در دستگاه‌های اجرایی، رفع موانع واگذاری دارایی‌های مازاد شبکه بانکی، افشای اطلاعات تسهیلات کلان و ... اقدامات قابل ملاحظه‌ای برای مبارزه با فساد که در دولت قبل بیداد می کرد و به اقوام درجه یک رئیس جمهور و برخی اعضای کابینه هم رسیده بود، برداشته شده است. از طرفی مکاتبات مستند میان اعضای دولت سیزدهم در خصوص تخلف چای دبش نیز حکایت از عزم جزم قوه مجریه برای مقابله با این پرونده دارد و امید است رئیس جمهور که ید طولایی در برخورد با مفسدین دارد، درکسوت ریاست بر قوه مجریه نیز با شناسایی بسترهای فسادزا، در راستای جلب اعتماد عمومی حرکت کند.  مطمئنا تا به امروز برنامه‏های بسیاری برای مبارزه با فساد تدوین شده و به اجرا در آمده است اما بررسی دلایل اصلی عدم توفیق این طرح‌ها می‌تواند در خصوص مقابله با فساد راهگشا باشد البته از این مساله نیز نباید غافل شد که انجام اقدامات جزئی، پراکنده و مقطعی به هیچ وجه قادر به درمان بیماری مزمن فساد اداری و ناکارآمدی بروکراسی نیست.
 
فساد، مقوله‌ای تک‌علیتی نیست
نگاه به آنچه طی هفته گذشته افکار عمومی را درگیر کرده بود، این سوال را پیش می‌آورد که مبارزه با فساد از سوی دولت شامل چه سرفصل‌هایی می‌شود و از سوی دیگر قوه قضاییه با چه ساز و کاری به کنترل فساد می‌پردازد؟ احسان علینی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در مقاله‌ای با عنوان «ریشه‌ها و فرآیندهای ساختاری فساد اقتصادی در ایران» به این پرسش پاسخ داده و عنوان می‌کند که فساد یک مقوله تک‌علیتی نیست و علاوه بر بزرگ و کوچکی، کنترل رانت و کنترل توزیع منابع از سمت دولت، دیگر دستگاه‌ها نیز مثل قوه قضاییه در ایجاد ساز و کارهای نظارتی بر فساد در این مقوله دخیل هستند. با آن‌که بسیاری از افراد معتقدند وجود مردم‌سالاری و توزیع منابع مردم‌سالارانه در کشور منحصرا فساد را اندک‌اندک از میان می‌برد اما در پژوهشی تحت عنوان «بازتولید ساختار رانتی در ایران» که توسط جمعی از پژوهشگران مطالعات سیاست راهبردی ایران انجام شده است، بر این موضوع صحه گذاشته که مادامی که ساز و کارهای ایدئولوژیکی برای شناسایی و معرفی فساد در فرهنگ سیاسی یک کشور به وجود نیاید حتی اگر رانت و وابستگی به نفت کاهش یابد و در شرایط مردم‌سالارانه‌ای سیاست‌ها ریل‌گذاری شوند، بازهم شاهد تولید رانت و فساد از سمت این دستگاه‌ها خواهیم بود. پژوهش‌های انجام شده می‌گوید عوامل فساد بیش از آن‌که به شرایط اقتصادی یک کشور وابسته باشد به نوع نگرش فرهنگ سیاسی و مدیریت اقتصادی وابسته است. در این خصوص می‌توان به چند مورد اساسی در کشور اشاره کرد که در سال‌های اخیر سیاست‌های اقتصادی ایران را متوجه هشدارهای جدی از سوی اقتصاددانان کرده است. از اوایل مطرح شدن ارز نیمایی در دستگاه اجرایی دولت تدبیر و امید، هشدار کارشناسان امر متوجه نوع نظارت بر روند بازدهی و بازپس گرفتن سود ناشی از این ارز بود و این سوال مطرح می‌شد که چه ضمانت و نظارتی بر صادرکننده ارز وجود دارد که سود ناشی از فروش را به کشور بازگرداند و اصلا چه میزان از آن را باید برگرداند؟

برنامه‌ای مدون به سمت هدف مشخص فسادزدایی
نکته پسین این‌که گویا در وضعیت‌های مختلف اقتصادی کشور فراموش می‌کنیم که شرایط اقتصاد ایران همواره با استثنائاتی مواجه بوده است که تنها با مشارکت قوا و هم‌اندیشی نخبگان عرصه اقتصاد می‌توان ریل‌گذاری بر مشکلات آن‌را بررسی کرد. اقتصاد ایران در ابتدای حمایت از بخش خصوصی قراردارد. بخشی که همچنان به نظر می‌رسد نیمه‌دولتی باشد تا خصوصی. حمایت از یک بخش خصوصی شناسنامه‌دار که ذیل ساز وکارهای نظارت بر فرآیندهای تشکیل، حمایت و بازدهی تاسیس می‌شود، در کنار بخش دولتی قانون‌گذار همراه با منابع انسانی زبده و مدیران آشنا با موانع اقتصادی مسیر می‌تواند مکمل یکدیگر در کاهش فساد باشند. دولت‌ها موظفند یک برنامه‌اقتصادی مدون که خط‌مشی اقتصادی آنها را دریک بازه طولانی مدت مشخص کرده و منابع موجود را به صورت عادلانه بین بخش خصوصی و دولتی تقسیم کنند و دراین میان یک دستگاه نظارتی قدرتمند با تدوین اقدامات بازدارنده فسادزا، موظف باشد تا علاوه بر هدایت برهمه اموری که ازسوی دولت اجرا می‌شود، نظارت کند تا کشور در مسیر رشد و توسعه قرار گیرد.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: تاریکخانه فساد شرکت چای دبش ارز دولتی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۸۷۱۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رئیسی: دشمن حتما در عرصه اقتصادی ناکام خواهد ماند

رئیس جمهور با یادآوری اینکه جنگ اقتصادی به ما تحمیل شده است، تاکید کرد: همچنان که رزمندگان ما سیلی محکمی به دشمن زدند، کارگران ما هم در عرصه اقتصادی سیلی محکمی به دشمن خواهند زد.

به گزارش ایسنا، سید ابراهیم رئیسی در سی و پنجمین جشنواره ملی تقدیر از کارگران نخبه، گروه‌های کارگری و واحد‌های نمونه اظهار کرد: دشمن حتما در عرصه اقتصادی ناکام خواهند ماند. تولید محور همه تلاش‌های ماست و محور تولید هم کارآفرینی و کارگر است. نقش کارگران در این زمینه بی بدیل است و باید همه حمایت‌های حقوقی، مالی و اجتماعی از کار و کارگر انجام شود تا تولید ما هم در کیفیت و هم کمیت رشد کند.

وی ادامه داد: باید محصولی تولید شود که در دنیا بهترین باشد و تولید این محصولات از کشور ما برمی‌آید. استاندارد کف مشخصات یک کالاست و کالای تولدی ما باید در دنیا برتر باشد. در سریلانکا صدور خدمات فنی و ومهندسی انجام شده و ومهندسان آنجا می‌گفتند، کار بسیار علمی و دانش پایه انجام شده است. این کار چند منطوره بود و سد و نیروگاه ایجاد شده بود. مهندسان ما گفتند شاید اولین کاری است که در آن منطقه انجام شده است.

وی ادامه داد: رهبری حکیمانه فرمودند که در جامعه کارگری نخبگانی داریم که مورد بی توجهی قرار می‌گیرند که باید به این نخبگان توجه شود. باید از ایده پردازی حمایت کرد. ایده پردازی در دانشگاه مهم است، اما کسی که در عمل صاحب ایده شده است، باید مورد حمایت و توجه قرار گیرد.

رئیس جمهور با بیان اینکه رشد فرهنگ کار در کشور بسیار مهم است، گفت: باید به کار و کارگر توجه شود. عمل برتر و موثر مهم است. بین نماز اول وقت و نماز قضا تفاوت وجود دارد. تاکید دارم کار زمان شناسانه اهمیت دارد. در زمان دفاع مقدس کار‌هایی در کارخانه‌ها انجام شد که ما را از کشور‌های بیگانه بی نیاز کرد. کار‌هایی که همراه با خلاقیت و نوآوری بود.

ارگران ما سابقه این کار‌ها را نداشتند. الان هم به ما جنگ اقتصادی به ما تحمیل شده است که تاکنون جوانان، کارگران و کارفرمایان ما نشان دادند که همچنان که رزمندگان ما سیلی محکمی به دشمن زدند، کارگران ما هم در عرصه اقتصادی سیلی محکمی به دشمن خواهند زد، دشمنان فکر می‌کنند با تهدید و تحریم می‌توانند ما را متوقف کنند.

وی افزود: ما رشد تولید، رشد اقتصادی، رشد نوآوری داریم و در حوزه فناورانه رشد داریم. رشد کمی در شرکت‌های دانش بنیان داریم. جامعه کارگری و کارآفرنی ما پای کار است و این جای تقدیر دارد.

رئیس جمهور با اعلام اینکه لایحه امنیت شغلی کارگران در دولت تصویب شده و در مجلس پیگیری می‌شود تا کار سریعتر به نتیجه برسد، خاطرنشان کرد: ثبات شغلی بسیار مهم است. ما امروز شاهیدم که اشتغال در کشور افزایش و بیکاری کاهش یافته و این جای افتخار دارد. زمینه شغل برای تحصیل کردگان بهتر از قبل فراهم شده است. بیمه کارگران ساختمانی بسیار مهم است. وزیر گفته است که موانع این کار در حال رفع است. بیمه کارگران ساختمانی مورد تاکید دولت است.

رئیسی همچنین با بیان اینکه سازوکار قانونی سه‌جانبه دولت، کارفرما و کارگر خوب است و ادامه یابد تا تصمیم مناسب با تورم گرفته شود و قابل دفاع است، افزود: بانک‌ها با اشتغال، مسکن و ازدواج همراهی کنند. تاکید می‌کنم که در پرداخت وام برای این سه موضوع که به رفع دغدغه جوانان کمک می‌کند، همراهی کنند. باز هم تاکید می‌کنم که بانک‌ها مساعدت بیشتری داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: مسئول بانک رفاه کارگران اعلام کردند که آمادگی دارند که برای تسهیلات مسکن کارگران کمک کنند که من از وی تشکر می‌کنم تا این دغدغه کارگران را حل کنند. سهم مسکن در سبد هزینه خانوداه زیاد است و بنای دولت این است که با امکاناتی که در کشور وجود داردآن را حل کند.

یکی از امکانات مهم کشور، زمین است و ممکن در مرکز استان یا تهران زمین نداشته باشیم، اما آن طرف‌تر از تهران، تبریز یا مشهد و مرکز استان امکان تهیه زمین وجود دارد. از همه مدیران شرکت‌ها و کارخانجات می‌خواهم همت کنند تا تعاونی‌های مسکن فعال شوند. وزارت راه و شهرسازی آمادگی برای رفع دغدغه مسکن را دارد. مسکن دغدغه مهمی برای کارگران است و باید این دغدغه رفع شود.

رئیسی در ادامه گفت: مهارت ورزی برای همه لازم است برای هر کاری دانش‌افزایی و مهارت افزایی لازم است. مهارت و دانش باید به روز شود. همواره باید نسبت به کسب دانش اقدام کرد. دنیا هم دنیای اطلاعات، ارتباطات و دانش است. در گذشته حرف دولت الکترونیک مطرح بود و امروز بحث دولت هوشمند مطرح است. در سال‌های گذشته دولت‌ها نتوانستند دولت الکترونیک را اجرایی کنند و الان ۳۷ درصد دولت الکترونیک محقق شده است. همه ما محتاجیم که دانش‌مان به روز شود و مهارت افزایی و دانش افزایی برای جامعه کارگران هم اهمتی زیادی دارد.

وی در پایان گفت: هزاران کارگر مشغول به کار شده‌اند و کارخانجات تعطیل دوباره احیاء شده اند. تعطیلی کارخانجات مشکلات زیادی در زندگی کارگران ایجاد کرده است. کارخانه‌های زیادی بودند که از گردونه تولید خارج شده بودند و، اما الان به چرخه تولید بازگشته‌اند. قریب به ۱۰ هزار کارخانه تعطیل و نیمه تعطیل به تولید برگشته‌اند. تاکید کرده‌ام که مسئولان اجازه ندهند کارخانه‌ای به هر دلیلی تعطیل شود.